Gmina Gręboszów
Pogoda w Gminie Gręboszów
Tuesday
19 marca
temperatura: 6°C
wiatr: 14,1 km/h
opady: 0,0 mm

Architektura Sakralna i Zabytki

Na terenie gminy Gręboszów można zobaczyć wiele cennych zabytków architektury sakralnej i dworskiej. Wartymi odwiedzenia są zwłaszcza zachwycające swoim wnętrzem kościoły w Żelichowie i Gręboszowie oraz liczne figurki i kapliczki.

Kościół pw. Świętego Zygmunta w Żelichowie – to perła architektury drewnianej. Został zbudowany w Pleśnej koło Tarnowa w 1642 roku. Po wybudowaniu tam kościoła murowanego został w 1938 roku przeniesiony do Żelichowa i po gruntownym remoncie oraz wkomponowaniu w istniejącą, od połowy XIX wieku, dworską kaplicę pełni do dziś rolę kościoła parafialnego. W ołtarzu głównym Kościoła umieszczony jest późnogotycki poliptyk z początku XVI w. wykonany przez uczniów Wita Stwosza.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gręboszowie został zbudowany w 1650 roku z fundacji Franciszka Dembińskiego. Konsekrowany przez biskupa Mikołaja Oborskiego w 1675 r. W latach 1863-1864 z inicjatywy Załuskich dobudowano nawę południową, tj. kaplicę św. Anny, a po śmierci generała Józefa Bonawentury Załuskiego w roku 1866, wdowa po nim Zofia z Przerębskich Załuska sfinansowała zakup materiałów na przybudowę nawy północnej. Kaplicę ukończono w roku 1875. W niej też znalazł się sarkofag z postacią generała. W kościele zachowało się wyposażenie z XVII, XVIII i XIX wieku oraz liczne epitafia.

Urokliwie prezentuje się kapliczka w Borusowej pw. Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny, która została wystawiona w 1860 roku. W jej wnętrzu znajduje się barokowo-ludowy, pochodzący z połowy XIX wieku obraz Najświętszej Maryi Panny.

Warty zobaczenia jest także neorenesansowy pałac w Borusowej, który wzniesiony został w połowie XIX wieku dla Adama Potockiego. W latach 1908-1909 przebudowany przez Jana Bzowskiego. Pałac otacza park z połowy XIX wieku.

Zabytki usytułowane na terenie gminy Gręboszów są bez wątpienia warte zobaczenia. Każdy z nich to niezwykła historia ale i wyjątkowy walor artystyczny, oddający ducha epoki w której powstał. Szczególną uwagę warto zwrócić na niezwykle bogatą architekturę sakralną, doskonale wkomponowaną i stanowiącą piękne urozmaicenie krajobrazu gminy Gręboszów.

Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gręboszowie

Obecny kościół został zbudowany w 1650 roku z fundacji Franciszka Dembińskiego, wojewody krakowskiego, starosty bocheńskiego i wielickiego. Konsekrowany przez bpa Mikołaja Oborskiego w 1675 roku. W XIX wieku kilkakrotnie rozbudowywany, w 1863 roku dobudowano nawę południową, w 1864 roku podwyższono wieżę, a w 1875 roku dobudowano nawę północną. Kościół barokowy, zbudowany z cegły, z użyciem kamienia, otynkowany, trzy nawowy, bazylikowy. W oknach witraże wykonane po roku 1920 w Zakładzie Witraży Stanisława Gabriela Żeleńskiego w Krakowie. Pięć ołtarzy neobarokowych z II połowy XIX wieku lub początku XX wieku. W ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Matki Boskiej Śnieżnej z XVII wieku, otoczony miejscowym kultem. W ołtarzach bocznych obrazy: św. Anny Samotrzeć z XVII wieku i św. Józefa z XVIII wieku. Chrzcielnica murowana z II połowy XVII wieku. Lawaterz (umywalnia kapłańska w kościele, zwykle w zakrystii, służąca do mycia rąk przed mszą) z czarnego marmuru z herbem Jastrzębiec z II połowy XVII wieku. Parafia istniała w XIII wieku. Do parafii należą: Biskupice, Gręboszów, Karsy, Lubiczko, Okręg, Ujście Jezuickie, Wola Gręboszowska, Zawierzbie. Katolików – 1190. Proboszcz: ks. mgr Wiesław Babiarz.

 

 

Kościół pod wezwaniem św. Zygmunta w Żelichowie

Kościół parafialny w 1938 roku został przeniesiony z Pleśnej, gdzie był zbudowany w 1642 roku. Jest drewniany, o konstrukcji zrębowej, szalowany, kryty gontem, jednonawowy. W ołtarzu głównym późno-gotycki poliptyk z początku XVI wieku, z warsztatu śląskiego, prze-niesiony z Tymowej na Dolnym Śląsku. W kaplicy ołtarz z II połowy XVIII wieku z obrazem św. Anny nauczającej Maryję z przełomu XIX i XX wieku. Ambona z XVIII wieku, na parapecie obrazki czterech ewangelistów, barokowe z XVII/XVIII wieku. Obrazy: św. Wawrzyniec z XV/XVI wieku, św. Antoni, św. Jan Nepomucen, św. Krzysztof z początku XVIII wieku, Matka Boska z Dzieciątkiem z XVIII wieku, Chrystus u studni, w ramie z II połowy XVIII wieku. Rzeźby: w tęczy grupa ukrzyżowana, święta Trójca z XVIII wieku, Pasyjka z II poło-wy XVIII wieku, z korpusem Chrystusa z kości słoniowej, Chrystus frasobliwy z XVIII/XIX wieku, krucyfiks z XVIII/XIX. Parafia erygowana 10 lutego 1958 roku. Do parafii należą: Wola Żelichowska, Zapasternicze, Żelichów. Katolików – 493. Proboszcz: ks. mgr Andrzej Sobol.

 

Neorenesansowy Pałac w Borusowej

Pałac wzniesiony w połowie XIX w. dla Adama Potockiego. Jest to mocno rozczłonkowana murowana i potynkowana, piętrowa budowla przykryta wielopołaciowymi dachami krytymi ceramiczną dachówką. Przy północno-wschodnim narożniku wzniesiono smukłą, kwadratową wieżę o stromym daszku namiotowym i wydatnie wysuniętych okapach. Urozmaicony plan bryły podkreślają odmienne zakomponowane elewacje dzielone wydatnymi pasami gzymsów, mieszczące prostokątne okna. Pośrodku fasady niewielki balkon, w narożu galeria o łukowo wykrojonych arkadach otoczona pełną balustradą. Pałac otacza park z połowy XIX w

 

Kaplica w Borusowej

Kaplica pw. NMP. zbudowana w 1860 roku przez Jana Kawę z fundacji Leonarda i Józefy Bieleckich, remontowana w 1977 roku. Murowana, tynkowana, kryta blachą. Na rzucie prostokąta z trójbocznym zamknięciem. Dach siodłowy z wieżyczką na sygnaturkę na kalenicy. Wewnątrz ołtarzyk z czasu budowy, z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Na frontowej ścianie kaplicy znajduje się tabliczka z napisem następującej treści: „Państwowa Służba Hydrograficzna. Powódź w lipcu 1934”.

 

Cmentarz parafialny z kwaterą wojenną w Gręboszowie

Cmentarz położony jest w północnej części wsi na planie wieloboku wydłużonego na linii północ-południe. Wejście główne wraz z bramą znajduje się od strony zachodniej. Cmentarz założony został ok. 1850 r. o czym świadczy najstarszy zachowany nagrobek Anny Kisielewskiej zm. w 1864 r. Mijając bramę wejściową, po obu stronach alejki głównej, usytuowane są dwa krzyże pamiątkowe, na wysokich, dekorowanych płaskorzeźbami postumentach. Krzyże pochodzą z ok. 1759 r. o czym świadczy data wyryta na jednym z obiektów. Krzyże poddane zostały kompleksowej konserwacji, dzięki czemu ich wybitne walory artystyczne mogą być podziwiane. Na terenie całego cmentarza, a zwłaszcza w części południowej zachowały się dawne, kamienne mogiły. Na szczególną uwagę zasługuje grobowiec rodziny Bzowskich wykonany w duchu klasycyzmu. Ma on formę rzymskiej aediculi podtrzymywanej na dwóch kolumnach, zamkniętej trójkątnym szczytem.

Gręboszów z lotu ptaka
Urząd Gminy Gręboszów
tel. 14 641 60 02
pozostałe dane kontaktowe